Wel verlagen, niet verlagen, meteen verlagen of toch uitsmeren, aanpassen rekenrente…. Pensioen beheerst het nieuws en is het gesprek van de dag.

Zoals bij alle ingrijpende gebeurtenissen volgt, na de bewustwording dat verlagen van pensioenen mogelijk is, een rouwproces. De psychologie onderkent in het rouwproces vijf fases van rouw: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Zo ook het bewustwordingsproces van het verlagen van de pensioenuitkering.

Enkele jaren geleden gingen de dekkingsgraden van veel pensioenfondsen omlaag. Dit werd destijds gebagatelliseerd door te zeggen dat het een dip was vanwege de ontwikkelingen op de financiële markten. Ofwel, ontkennen dat er iets aan de hand was.

Later bleek dat de dekkingsgraden nog verder daalden en meerdere pensioenfondsen door belangrijke (kritische) grenzen zakten. Wie kregen de schuld: vermogensbeheerders (te hoge vergoedingen), De Nederlandsche Bank (‘te streng’ toezichtskader) en de Europese Centrale Bank (opkoopprogramma van obligaties). De woede heerste en is gericht op de buitenwereld.

Vervolgens begon het onderhandelen. Er werd geprobeerd de parameters voor de bepaling van de dekkingsgraden aan te passen, de roep om hogere toekomstige verwachte rendementen te mogen gebruiken en de veelvuldige pogingen om de rekenrente aan te passen. Zelfs de regering werd aangesproken en verzocht om de spelregels te veranderen. Ik vind het opvallend dat professionals hier volop aan meededen en nog steeds meedoen. Als ik vroeger bij een spel de spelregels wilde aanpassen als ik niet kon winnen, werd ik duidelijk terechtgewezen dat het zo niet werkt.

Als blijkt dat onderhandelen niet oplevert wat men ervan verwacht had, volgt de depressie. Mensen voelen zich machteloos en vragen zich af waarom niemand luistert. De hoop dat het verlagen van pensioenen niet door zal gaan, lijkt te vervliegen. Men wordt stiller en stiller.

Nu begint het inmiddels langzaam door te dringen dat verlagen van pensioen onvermijdelijk is. Het leven is zoals het is. Het is een kwestie van aanvaarden. Dat wil niet zeggen dat je niet mag balen. Dat mag zeker. Maar we moeten verder. Wegkwijnen en jezelf zielig voelen helpt niemand vooruit.

Als je terugkijkt op het proces dat is doorlopen, dan zijn de verschillende fases van het rouwproces duidelijk zichtbaar. Dat is ook logisch, omdat het verlagen van pensioen een ingrijpende gebeurtenis is die veel mensen direct raakt in de portemonnee. Het is ook een duidelijk signaal voor iedereen, die werkzaam is in of voor de pensioensector, dat zorgvuldigheid essentieel is. Deelnemers vertrouwen hun plannen en dromen van de toekomst toe aan pensioenfondsen. Iedereen in de pensioensector moet beseffen dat je geen extra geld verdient, maar juist een droom van een deelnemer realiseert.

Drs. Peter van Meel AAG (zoals gepubliceerd op de AG-AI site)

Interesting blog? Dont forget to share.